Οι ανάπηροι μαθητές ως φαινόμενο

του Λάζαρου Τεντόμα

Ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την αναπηρία, καθώς και ο βαθμός αξιολόγησης του τι είναι αναπηρία, εξαρτώνται από το πληροφοριακό υλικό που διαθέτουμε. Tα επίπεδα δηλαδή επικοινωνίας παίζουν μεγάλο ρόλο στην κατανόηση της αναπηρίας (Hedlund 2000). Η επικοινωνία μπορεί να ξεκινήσει από την παρατήρηση ενός αντικειμένου, από μια δική μας σκέψη, ένα συναίσθημα, ένα κοινωνικό φαινόμενο (αναπηρία) ή ένα φυσικό φαινόμενο (βλάβη) (Derrida 1982). Οι επικοινωνιακές αφορμές αποτελούν αντικείμενο διαλόγου σε διάφορους δημόσιους χώρους (πολιτική, πολιτικοί, μέσα μαζικής ενημέρωσης, επαγγελματικοί σύλλογοι και σωματεία-συνδικαλιστικά όργανα αναπήρων). Στο πλαίσιο της επικοινωνίας, το αντικείμενο της αναπηρίας αποδομείται, για να γίνουν αντιληπτές οι σχέσεις βλάβης και αναπηρίας στα διάφορα επίπεδα του δημόσιου λόγου. Ποια είναι η θέση των ανάπηρων μαθητών και του σχολείου τους σε αυτό το επικοινωνιακό παιχνίδι;

Οι τρόποι με τους οποίους κατασκευάζεται η επικοινωνιακή λογική της αναπηρίας είναι ένα θέμα που απασχόλησε πολλούς θεωρητικούς της αναπηρίας [*]. Η θεωρητική ανάλυση του γενικότερου κοινωνικού διαλόγου για θέματα αναπηρίας κατευθύνθηκε προς την κοινωνική κατασκευή του φαινομένου, το οποίο είναι, σύμφωνα με τον Michael Oliver (1990, 1996), αποτέλεσμα του πολιτισμού της ικανότητας, όπως διαμορφώθηκε στο πλαίσιο της καπιταλιστικής δυτικής κοινωνίας. Η προσέγγιση αυτή, επηρεασμένη τόσο από τον ιστορικό υλισμό όσο και από τον μεταδομισμό, επικέντρωσε την προσοχή της στην πολιτισμική απόκριση απέναντι στη βλάβη. Δίνοντας έμφαση στις συλλογικές πολιτισμικές αναπαραστάσεις του δημόσιου λόγου περί αναπηρίας, η προσέγγιση αυτή του κοινωνικού μοντέλου της αναπηρίας απομακρύνθηκε από την ερμηνευτική διάσταση του σώματος, υποβιβάζοντας τη σημασία του σώματος ως στοιχείου της ανάλυσης (βλ, Hughes 1999:160).

Η διδακτική σχέση

Τούτον τον καιρό οι εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων αγωνίζονται σε πολλά μέτωπα. Διαθεσιμότητες, απολύσεις, μειώσεις, ελλείμματα, ψευδο-αξιολογήσεις, γραφειοκρατική ασφυξία, το άγχος να καλυφθεί η περιβόητη διδακτέα ύλη. Και μαζί ο καθημερινός αγώνας στην τάξη. Μέσα στη διδακτική σχέση και για τη διδακτική σχέση. Όπου αρχίζουν όλα.

Η διδακτική σχέση είναι σχέση ενσώματη. Δεν περιορίζεται σε λόγια, αλλά περιλαμβάνει τον τόνο, την ένταση, το χρώμα και τους κυματισμούς της φωνής, το βλέμμα, το χαμόγελο, την έκφραση του προσώπου, τη χειρονομία, την κίνηση του σώματος ολόκληρου. Η κιμωλία και ο πίνακας είναι οργανική επέκταση των παραπάνω. Ακόμη κι αν -ή επειδή- είναι κακής ποιότητας και λερώνουν. Προτζέκτορες, επιδιασκόπια και λοιπά υποκατάστατα αποστειρώνουν τη διδακτική σχέση. Την εξαϋλώνουν τείνοντας τελικά να την καταργήσουν.

Η διδακτική σχέση είναι σχέση διακινδύνευσης και σχέση αναγνώρισης. Σχέση αμοιβαίας ενθάρρυνσης και αμοιβαίας κριτικής. Σχέση ευθύνης. Εκεί η αυτενέργεια αρθρώνεται με σεβασμό. Και, ως σχέση, ασκεί, δηλαδή διδάσκει έμπρακτα, αυτόν τον σεβασμό. Αυτό και μόνον αυτό είναι το περιεχόμενο της αναγκαίας πειθαρχίας.

Ο Γιώργος Μαυρογιώργος μιλάει για την εκπαίδευση και την αξιολόγηση

Παρακολουθήστε την ενδιαφέρουσα συνέντευξη με τον Ομότιμο Καθηγητή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Γιώργο Μαυρογιώργο για την εκπαίδευση και την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού στο KOZANI TV.

 

Σχολικός Εκφοβισμός: Μία επισκόπηση του προβλήματος

Ένα από τα σοβαρά προβλήματα στο σύγχρονο σχολείο φαίνεται να είναι ο σχολικός εκφοβισμός. Το υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων προσπαθώντας να αντιμετωπίσει το πρόβλημα ίδρυσε το Δεκέμβριο του 2012 το Παρατηρητήριο για την Πρόληψη της Σχολικής Βίας και του εκφοβισμού (βλ. εγκύκλιος ίδρυσης)

Ένα χρόνο μετά δημιουργείται ένας δικτυακός τόπος για τη συγκέντρωση υλικού και τον προγραμματισμό δράσεων και ορίζεται το πλαίσιο λειτουργίας του και το οργανόγραμμα διοίκησης του.

Να σημειώσουμε ότι υπήρχε ήδη από το 2010 το Δίκτυο κατά της Βίας στο σχολείο το οποίο όμως δε φαίνεται να σχετίζεται ή να το αξιοποίησε το υπουργείο Παιδείας.

Φυσικά το φαινόμενο της σχολικής βίας και εκφοβισμού (bullying, όπως αναφέρεται στην ξενόγλωσση βιβλιογραφία) δεν απαντάται μόνο στα ελληνικά σχολεία, ούτε είναι σύγχρονο πρόβλημα. Έχουν υπάρξει πληθώρα άρθρων που εξετάζουν το φαινόμενο της σχολικής βίας και εκφοβισμού από διάφορες σκοπιές

(ενδεικτικά προτεινόμενη βιβλιογραφία από το Δίκτυο κατά της Βίας στο Σχολείο: http://www.antibullyingnetwork.gr/page.aspx?id=120&main_menu=337&parent_id=161)

Στο παρόν κείμενο θα κάνουμε μία επισκόπηση του θέματος εξετάζοντας το από διάφορες πλευρές.

Όπως αναφέρει ο Θεριανός, στο άρθρο του “Σχολικός εκφοβισμός: η αναγνώριση ενός προβλήματος” ως σχολικός εκφοβισμός ορίζεται η άσκηση βίας και κοινωνικής απομόνωσης στο πλαίσιο του σχολείου. Ένας μαθητής θεωρείται «θύμα εκφοβισμού» όταν εκτίθεται κατ’ επανάληψη και για κάποιο χρονικό διάστημα σε αρνητικές ενέργειες προερχόμενες από έναν ή περισσότερους μαθητές, οι οποίοι δρουν χωρίς να προκληθούν. Μια ενέργεια θεωρείται αρνητική όταν βλάπτει σκόπιμα ή επιχειρεί να βλάψει ή να ταλαιπωρήσει ένα άτομο. Αυτές οι αρνητικές ενέργειες μπορεί να είναι λεκτικές ή μη λεκτικές. Τόσο ο δράστης όσο και το θύμα μπορεί να είναι είτε μεμονωμένα άτομα είτε ομάδες, αν και ο στόχος είναι συνήθως μόνο ένας μαθητής. Χαρακτηριστικό του φαινομένου εκφοβισμού είναι ότι ανάμεσα στον δράστη και στο θύμα δεν υπάρχει συμμετρική σχέση δύναμης και εξουσίας.