Σχολείο και πολιτισμός: οι απόψεις και προτάσεις του Pierre Bourdieu

της Μαριάνθη Μπέλλα, εκπαιδευτικός Δ.Ε.

 Η συμβολή του Γάλλου κοινωνιολόγου Pierre Bourdieu στη μελέτη της εκπαίδευσης είναι τεράστια και δεν μπορεί ούτε να παρουσιασθεί, αλλά ούτε και να αποτιμηθεί συνολικά σε ένα σύντομο κείμενο. Όμως, ένα σημείο που έχει ιδιαίτερη αξία στις αναλύσεις και τις προτάσεις του Bourdieu είναι η σχέση του σχολείου με τον πολιτισμό, όπως την αναδεικνύει ο Γάλλος κοινωνιολόγος. Η σχέση του σχολείου με τον πολιτισμό βασίζεται στη θεωρητική επεξεργασία των βασικών εννοιών που εισήγαγε ο Bourdieu στις κοινωνικές επιστήμες.

Σκοπός του άρθρου είναι μέσα από την παρουσίαση των βασικών σημείων της σκέψης του Γάλλου κοινωνιολόγου για τη σχέση του σχολείου με τον πολιτισμό να θέσουμε έναν προβληματισμό για το περιεχόμενο της κυρίαρχης παιδαγωγικής και της καθημερινής διδακτικής πράξης στο σχολείο, στο πλαίσιο του κριτικού αναστοχασμού των εκπαιδευτικών.    

Ασκήσεις στο σπίτι: Η παγίδα των γονιών

του Alfie Kohn

Όταν οι γονείς δεν επικρίνονται για ανεπαρκή εμπλοκή στην εκπαίδευση των παιδιών τους – που συχνά σημαίνει πως αποτυγχάνουν να υποστηρίξουν την ατζέντα του σχολείου στο σπίτι– επικρίνονται πως εμπλέκονται υπερβολικά. Πιο συγκεκριμένα, μία μερίδα γονιών κατηγορείται πως παρέχουν στα παιδιά τους υπερβολική βοήθεια στο διάβασμα.

Οι πιο ηχηροί κατήγοροι φαίνεται πως κινούνται όχι από κάποια εμπειρικά ευρήματα πως μία τέτοια βοήθεια είναι στην πραγματικότητα αντιπαραγωγική, αλλά από μία συντηρητική αφήγηση, η οποία συγκροτείται από γκρίνια για το πώς τα παιδιά αποκτούν σήμερα τα πάντα υπερβολικά εύκολα (Α’, επαίνους, έπαθλα), ότι μία επιδημία από γονείς-ελικόπτερα* τα προστατεύει από την «χρήσιμη» αποτυχία, ότι οφείλουμε να προωθούμε την αυτάρκεια και την αυτοπειθαρχία αντί της αυτοεκτίμησης.

Απάντησα σε αυτή τη θέση διεξοδικά σε ένα πρόσφατο βιβλίο αμφισβητώντας τους εσφαλμένους περιγραφικούς της ισχυρισμούς και ανέλυσα την ιδεολογία που τους τονίζει. Νομίζω πως το «κάντε πίσω και αφήστε τα να τα βγάλουν πέρα μόνα τους» είναι μία φτωχή συμβουλή. Αυτό που χρειάζεται δεν είναι λιγότερη, αλλά καλύτερη ανατροφή.