Πέντε κακές υποθέσεις για την εκπαίδευση που τα media συνεχίζουν να ανακυκλώνουν

Του Alfie Kohn

Πολύ σπάνια τυχαίνει το εξώφυλλο του Book Review των New York Times, το οποίο παρουσιάζει ορισμένα θέματα με το υψηλότερο διανοητικό κύρος στις Η.Π.Α., να αφιερώνεται σε μία συζήτηση γύρω από την εκπαίδευση. Όταν αυτό συμβαίνει, όπως συνέβη την προηγούμενη Κυριακή, γίνεται σαφές για ποιο λόγο “η σχολική μεταρρύθμιση” απλώς διαιωνίζει και εντείνει το εκπαιδευτικό status quo.

Μια συγκεκριμένη ιδεολογία μαζί με μία δέσμη εμπειρικών εικασιών βρίσκονται στη βάση των περισσότερων συζητήσεων γύρω από την εκπαίδευση σε αυτήν τη χώρα [ενν. οι ΗΠΑ], των περισσότερων από όσα πραγματικά γίνονται στα σχολεία και των περισσότερων προτάσεων για αλλαγή. Αυτές οι εικασίες γίνονται αποδεκτές από την συντριπτική πλειοψηφία των πολιτικών, των επιχειρηματιών και των δημοσιογράφων. (Όποτε τρεις οντότητες εμπλέκονται σε κάτι, η συνήθης μεταφορά είναι το σκαμνάκι με τα τρία πόδια. Εδώ, σκέφτομαι το λογότυπο της ανακύκλωσης, στο οποίο τα τρία βέλη σχηματίζουν ένα τρίγωνο, με το καθένα να δείχνει στο άλλο σε μία συνεχή τροχιά).

Edu-topia: Η εκπαιδευτική δυστοπία της Ν. Κορέας

Σε συνέχεια του προηγούμενου άρθρου για το εκπαιδευτικό σύστημα της Ν. Κορέας (Γιατί δεν πρέπει να αντιγράψουμε το εκπαιδευτικό σύστημα της Ν. Κορέας) αναδημοσιεύουμε ένα κείμενο από το e-cynical.blogspot που συσχετίζει το εκπαιδευτικό σύστημα της Ν. Κορέας με την αγορά εργασίας της χώρας και το φωτίζει έτσι από μία διαφορετική οπτική γωνία

Εισαγωγή

---

H τελευταία αξιολόγηση του εκδοτικού οίκου Pearson, με πρωτοβουλία του Economist για τα εκπαιδευτικά συστήματα διαφόρων χωρών πάνω σε βασικές δεξιότητες ανάγνωσης, γραφής, κατανόησης, μαθηματικών, συνεργασιμότητας κλπ, έφερε την Κορέα στην πρώτη θέση, (τη Νότια για να εξηγούμαστε), γεγονός που προκάλεσε μια ακόμα ταραχή στην κυβέρνηση και τα ΜΜΕ, μιας και η Ελλάδα κατέλαβε την τελευταία, ή σχεδόν την τελευταία.

Για την κυβέρνηση, η οποία τα τελευταία μνημονιακά χρόνια τελεί υπό αξιολογική φρενίτιδα, ανάγοντας τις διαδικασίες αξιολόγησης σε μοχλό αναδιοργάνωσης του κράτους και ανόρθωσης της οικονομίας, το συγκεκριμένο αποτέλεσμα ήταν αρκετά οδυνηρό. Αν η αξιολόγηση αφορούσε τα πανεπιστήμια, το χτύπημα θα ήταν ελαφρύτερο, καθότι η όποια κακή κατάσταση των πανεπιστημίων θα μπορούσε εύκολα ν’ αποδοθεί στον ΣΥΡΙΖΑ. Για την πρωτοβάθμια όμως εκπαίδευση δύσκολα θα μπορούσε να πείσει την κοινή γνώμη ότι ο ΣΥΡΙΖΑ για χρόνια εκπαίδευε μυστικά, ταξιαρχίες δεκάχρονων σαμποτέρ ενάντια στις κυβερνητικές εκπαιδευτικές πολιτικές.

Για την αξιολόγηση, ως κατ’ εξοχήν νεοφιλελεύθερο ιδεολόγημα και για την εφαρμογή της στην κατάταξη των πανεπιστημίων έχουμε ασχοληθεί στο παρελθόν, ουκ ολίγες φορές. Δείτε για παράδειγμα «Το Ιδεολόγηματης Αξιοκρατίας«, «Το Ιδεολόγημα της Αξιοκρατίας και η Αναπαραγωγή των Ελίτ«, «Το Λυκόφως των Ελίτ«, «Αξιολόγηση των Μηχανισμών Αξιολόγησης των Πανεπιστημίων» κ.ά. Επίσης, σε παλιότερα σημειώματα, αναλύοντας τις αιτιακές σχέσεις ανάμεσα στην οικονομική ανάπτυξη και την ποιότητα της εκπαίδευσης, είχαμε επισημάνει ότι η οικονομική ανάπτυξη αποτελεί προϋπόθεση για τη βελτίωση του εκπαιδευτικού αποτελέσματος και όχι το ανάποδο. Επομένως, όσοι ελπίζουν ότι στην Ελλάδα θα χτυπήσουμε πρωτιές εν μέσω παρατεταμένης και βαθιάς ύφεσης, εν μέσω σήψης και παρακμής, απελπισίας και εθνικής κατάθλιψης, μάλλον δεν ξέρουν τι τους γίνεται.

Για να έρθουμε στην Κορέα, φαντάζομαι ότι πολλοί είναι αυτοί που λιγουρεύονται τις πρωτιές των μαθητών της. Κι άλλοι τόσοι ετοιμάζουν τις βαλίτσες τους για να δουν από κοντά το θαύμα στη γέννησή του. Θα τους απαλλάξουμε και από τον κόπο και τα έξοδα. Το εκπαιδευτικό σύστημα της Κορέας είναι ένα από τα πιο αμείλικτα, ανταγωνιστικά και εξοντωτικά συστήματα στον κόσμο. Και δεν είναι δικό μου το συμπέρασμα, αλλά μεταξύ άλλων και του Economist, τωνFinancial Times, της Wall Street Journal, κ.ά εφημερίδων, που το έχουν στηλιτεύσει αρκετές φορές μέσα από τις σελίδες τους και με τρόπο ιδιαίτερα αιχμηρό.

Γιατί δεν πρέπει να αντιγράψουμε το εκπαιδευτικό σύστημα της Ν. Κορέας

Τα αποτελέσματα του διεθνούς διαγωνισμού PISA προκαλούν κάθε φορά συζητήσεις για τις επιδόσεις των Ελλήνων μαθητών, ενώ σχολιάζονται οι εκπαιδευτικές επιτυχίες των άλλων χωρών. Φέτος, το ενδιαφέρον στράφηκε στο «εκπαιδευτικό θαύμα» της Ν. Κορέας, οι μαθητές της οποίας κατέχουν τις κορυφαίες θέσεις στον διαγωνισμό από το 2009. Το κείμενο της εφημερίδας Έθνος είναι το πλέον χαρακτηριστικό. Πλέκει το εγκώμιο του «κορεάτικου θαύματος» σε 2 άξονες: Ο πρώτος είναι η ευρεία αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνίας (ΤΠΕ), με ψηφιακά βιβλία, ασύρματο δίκτυο και υπολογιστή για κάθε μαθητή. Ο δεύτερος άξονας αφορά την γενναία κρατική χρηματοδότηση, που κατευθύνεται όμως ορθολογικά.

Αρκούν όμως οι επιτυχίες στον διαγωνισμό PISA για να χαρακτηρίσουμε ένα εκπαιδευτικό σύστημα ως μοντέλο προς μίμηση; Θα στοχεύσουμε στις υψηλές επιδόσεις με οποιοδήποτε κόστος για τα παιδιά και την κοινωνία; Ή μήπως η αποτελεσματικότητα ενός εκπαιδευτικού συστήματος δεν σημαίνει αυτομάτως πως είναι και καλό;

Μία προσεκτική ανάγνωση του ίδιου του άρθρου αφήνει να εμφανιστούν οι πρώτες ρωγμές στο «εκπαιδευτικό θαύμα». Το εκπαιδευτικό σύστημα της Ν. Κορέας στηρίζεται σε έναν εξαντλητικό ανταγωνισμό. Το αποτέλεσμα είναι η γιγάντωση των ιδιωτικών φροντιστηρίων. «Το 2010, το 72,2% των μαθητών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης εκτιμάται ότι έκανε ιδιαίτερα μαθήματα. Στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, ο δείκτης έφτανε το 86,8%», όπου «ένας μεγάλος αριθμός δέχεται ιδιαίτερα μαθήματα μετά το σχολείο, συχνά μέχρι αργά το βράδυ». Επίσης, τα ίδια τα αποτελέσματα της PISA δείχνουν πως οι εκπαιδευτικές ανισότητες αυξάνονται. «Ενώ οι περισσότερες από τις χώρες που βελτίωσαν τη μέση βαθμολογία στην ανάγνωση μεταξύ του 2000 και του 2009, το έκαναν χάρη στην αύξηση του μέσου όρου των μαθητών με χαμηλές επιδόσεις, η Κορέα το έκανε με την αύξηση του μέσου όρου των κορυφαίων μαθητών της».

Στην συνέχεια ακολουθεί η μετάφραση ενός άρθρου της Diane Ravitch με τίτλο: “Γιατί δεν πρέπει να αντιγράψουμε την Ν. Κορέα”. (σημ. απευθύνεται στους Αμερικάνους μεταρρυθμιστές). Ο λόγος απλός: το εκπαιδευτικό σύστημα της Ν. Κορέας ισοδυναμεί με θεσμοθετημένη κακομεταχείριση του παιδιού.

---

Η καταστροφική πολιτική της επιλογής σχολείων στην Σουηδία

Το τελευταίο διάστημα γίνεται όλο και περισσότερο λόγος για τα εκπαιδευτικά κουπόνια. Αφορμή υπήρξε η μελέτη του ΙΟΒΕ (Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών ερευνών), η οποία σχολιάστηκε ποικιλοτρόπως (Παίδεια με … κουπόνι και Το εκπαιδευτικό κουπόνι έρχεται να σκοτώσει το δημόσιο σχολείο). Το επιχείρημα του ΙΟΒΕ είναι πως το εκπαιδευτικό κουπόνι θα απελευθερώσει την εκπαιδευτική ιδιωτική αγορά και ο ανταγωνισμός που θα επιβάλλει θα βελτιώσει τα σχολεία. Απόδειξη; Στις 29 χώρες του ΟΟΣΑ οι επιδόσεις των μαθητών των ιδιωτικών σχολείων είναι καλύτερες εκείνων των δημόσιων σχολείων. Όμως τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Μεταφράζουμε ένα κείμενο του Ray Fisman, καθηγητή οικονομικών στο Columbia Business School, που αναλύει τις αρνητικές επιπτώσεις του εκπαιδευτικού κουπονιού στα σχολεία της Σουηδίας.

Οι υποστηρικτές της άποψης για την επιλογή σχολείου ίσως σοκαριστούν όταν δουν πόσο πολύ απέτυχε το πείραμα με το εκπαιδευτικό κουπόνι στη Σουηδία.

 

Κάθε τρία χρόνια, οι Αμερικανοί  ανησυχούν για την κατάσταση των σχολείων συγκρινόμενη με αυτή των άλλων χωρών. Η περίσταση είναι η τριετής ανακοίνωση της παγκόσμιας κατάταξης των εκπαιδευτικών επιτευγμάτων, η οποία βασίζεται στις εξετάσεις που διεξάγονται από το Διεθνές Πρόγραμμα του ΟΟΣΑ για την Αξιολόγηση των Μαθητών (Program for International Student Assessment ή απλά PISA, όπως είναι ευρέως γνωστό), το οποίο εξετάζει μαθητές από 65 χώρες στα μαθηματικά, τις φυσικές επιστήμες και την γλώσσα. Σε όλα τα αντικείμενα, η Αμερική κατατάχθηκε αδιαμφισβήτητα στην μέση, όταν έγιναν για πρώτη φορά οι εξετάσεις το 2000 και η θέση της ελάχιστα άλλαξε στα επόμενα 12 χρόνια.  

Η δυστοπία του PISA: «Γιατί όλοι μου λένε να γίνω γιατρός;»*

Αναδημοσιεύουμε το παρακάτω κείμενο της Νατάσας Μερκούρη ως συνέχεια της ανάρτησης Το σχολείο του αύριο – Μία ανάγκη του σήμερα.

 

Στις 6 Μαρτίου 2014, η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση προκάλεσε δημόσια συζήτηση με τίτλο «Το σχολείο του αύριο –μια ανάγκη του σήμερα» και προσκεκλημένους τον Φινλανδό καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του  Harvard, Pasi Sahlberg, και τον ομότιμο καθηγητή Παιδαγωγικής από το  Α.Π.Θ. Γιώργο Τσιάκαλο. Στη συζήτηση συμμετείχα προσωπικά με σύντομη τοποθέτηση. Συντονίστρια ήταν η Χριστίνα Κουλούρη, καθηγήτρια Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.

Ακούστηκαν περιγραφές και ερμηνείες για τα λιγότερο ή περισσότερο επιτυχημένα εκπαιδευτικά συστήματα στον δυτικό κόσμο και τα μοντέλα που ακολουθούν διάφορες χώρες. Θα εστιάσω εδώ στην αναφορά του Sahlberg στο GERM (Global Education Reform Model), μια παγκόσμια τυποποιημένη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, η οποία ξεκίνησε στην Αγγλία και υιοθετείται αλλεπάλληλα χώρες σε όλο τον κόσμο. Βασικές της αρχές είναι ο ανταγωνισμός και οι υψηλές ακαδημαϊκές επιδόσεις. Και τέλος, αυτό που είναι καλό για μένα, δηλαδή το εκπαιδευτικό σύστημα που -νομίζω ότι- θα κάνει καλύτερο τον μαθητή, τον μελλοντικό εργαζόμενο, τη χώρα, χωρίς σε αυτό να διακρίνεται ίχνος συλλογικού πνεύματος, συνεργασίας και αλληλεγγύης των χωρών.

Τι θα γινόταν αν οι σπουδαίοι εκπαιδευτικοί της Φινλανδίας δίδασκαν στα σχολεία των ΗΠΑ;

 

Πολλές κυβερνήσεις βρίσκονται κάτω από πολιτική και οικονομική πίεση να ανεβάσουν τα εκπαιδευτικά τους συστήματα σε υψηλότερες θέσεις στους διεθνείς πίνακες ταξινόμησης. Οι εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις συχνά υπόσχονται άμεσσες διορθώσεις. Ο Καναδάς, η Ν.Κορέα, η Σιγκαπούρη και η Φιλανδία χρησιμοποιούνται συχνά ως μοντέλα για τα κράτη που ελπίζουν να βελτιώσουν την διδασκαλία και την μάθηση στα σχολεία τους. Αναζητώντας το μαγικό ραβδάκι οι μεταρρυθμιστές στρέφουν το βλέμμα τους στους δασκάλους πιστεύοντας πως αν μπορούσαν να προσελκύσουν μόνο «τους καλύτερους και ευφυέστερους» στο επάγγελμα του δασκάλου η ποιότητα της εκπαίδευσης θα βελτιωνόταν.

«Η αποτελεσματικότητα του δασκάλου» («teacher effectiveness») είναι ένας συχνά χρησιμοποιημένος όρος, που αναφέρεται σε ποιον βαθμό  η επιτυχία των μαθητών σε σταθμισμένα τεστ καθορίζεται από τον δάσκαλο. Έτσι, αυτή η έννοια εφαρμόζεται μόνο σε εκείνους τους δασκάλους στα αντικείμενα των οποίων οι μαθητές διαγωνίζονται. Η αποτελεσματικότητα του δασκάλου παίζει έναν ιδιαίτερο ρόλο στην εκπαιδευτική πολιτική των κρατών, όπου υπάρχουν εναλλακτικοί δρόμοι για να γίνει κάποιος εκπαιδευτικός.

Τι αγνοούν -ή θέλουν να αγνοούν- οι Αμερικάνοι για την επιτυχία του φινλανδικού μοντέλου

 Το παρακάτω άρθρο της Anu Partanen, Φινλανδής δημοσιογράφου που ζει στη Νέα Υόρκη, αποτελεί μία σύγκριση του φιλανδικού και του αμερικάνικου εκπαιδευτικού συστήματος. Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση της Φινλανδίας έχει εμπνεύσει πολλές χώρες -μεταξύ των οποίων και τη δική μας. Όμως, η μετάβαση σε ένα τέτοιο μοντέλο εκπαίδευσης, όπως επισημαίνεται και στο άρθρο είναι μία πολύ δύσκολη διαδικασία γιατί απαιτεί διαφορετική οργάνωση της κοινωνίας και των αξιών της. Δυστυχώς στην Ελλάδα οι εκπαιδευτικές «μεταρρυθμίσεις» των τελευταίων χρόνων έχουν ως πρότυπο το μοντέλο των Η.Π.Α και όχι της Φιλανδίας.

 Η σκανδιναβική χώρα είναι μία εκπαιδευτική υπερδύναμη

επειδή εκτιμά περισσότερο την ισότητα παρά την αριστεία.

 

Όλοι συμφωνούν πως οι ΗΠΑ πρέπει να βελτιώσουν δραματικά το εκπαιδευτικό τους σύστημα. Αλλά πως; Τελευταία μία από τις πλέον ένθερμες τάσεις της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης εξετάζει τη θεαματική επιτυχία της Φιλανδίας που έχει αναδειχθεί σε εκπαιδευτική υπερδύναμη της Δύσης. Δυστυχώς όμως, όταν αναφερόμαστε στο τι μαθήματα έχουν να μας προσφέρουν τα φιλανδικά σχολεία, η συζήτηση φαίνεται να χάνει το νόημα της.

Η μικρή σκανδιναβική χώρα, ήταν γνωστή -αν ήταν γενικά γνωστή για κάτι- ως η πατρίδα της Nokia, της εταιρεία-κολοσσού της κινητής τηλεφωνίας. Αλλά τελευταία η Φιλανδία έχει τραβήξει το ενδιαφέρον παγκοσμίων ερευνών για την ποιότητα ζωής -το Newsweek την κατέταξε στην πρώτη θέση τον περασμένο χρόνο- και το φινλανδικό εκπαιδευτικό σύστημα λαμβάνει ιδιαίτερο έπαινο, καθώς τα τελευταία χρόνια οι φινλανδοί μαθητές πετυχαίνουν τα υψηλότερα σκορ στον κόσμο.