Ένας λόγος που ο μύθος των “διαφορετικών στυλ μάθησης” ακόμα αντέχει

Στο συγκεκριμένο άρθρο που μεταφράζουμε ο συγγραφέας επιχειρεί να αποκαταστήσει την αλήθεια σχετικά με έναν πολύ γνωστό “νευρομύθο”: τα διαφορετικά στυλ μάθησης. Ο συγκεκριμένος είναι ένας από τους πιο διαδεδομένους “νευρομύθους” οι οποίοι δεν είναι τίποτα άλλο μια παρεξήγηση, παρανόηση ή ακόμα και παραποίηση των επιστημονικά διαπιστωμένων γεγονότων σχετικά με τη λειτουργία του ανθρώπινου εγκεφάλου. Οι “νευρομύθοι” χαίρουν εκτίμησης ειδικά από τα μέσα εκλαϊκευμένης επιστήμης καθώς προσπαθούν να εξηγήσουν τη λειτουργία του εγκεφάλου και να τη συνδέσουν με συγκεκριμένες εκπαιδευτικές πρακτικές. Άλλοι αρκετά διαδεδομένοι μύθοι είναι η κυριαρχία δεξιού ή αριστερού ημισφαιρίου ή η σπουδαιότητα των πλούσιων σε ερεθίσματα περιβάλλοντων μάθησης τα πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού. (περισσότερες πληροφορίες στο Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας και Καινοτομίας του ΟΟΣΑ σχετικά με τους νευρομύθους)

Παρότι η παρουσίαση και κατάρριψη του συγκεκριμένου μύθου αποτελεί το κύριο σημείο του άρθρου ο συγγραφέας επισημαίνει επίσης και το βαθμό που ο συγκεκριμένος μύθος είναι ριζωμένος στην κυρίαρχη κουλτούρα και συγκεκριμένα στην εκπαιδευτική πράξη. Μία απλή αναζήτηση στην εκπαιδευτική βιβλιογραφία δεν αρκεί -δυστυχώς- για να βοηθήσει τον εκπαιδευτικό να καταρρίψει το συγκεκριμένο μύθο, ακόμα και αν την επιχειρήσει. Επομένως, ο εκπαιδευτικός επωμίζεται με ακόμα ένα καθήκον: να μεταφέρει στην κοινότητα του τη συγκεκριμένη παρανόηση και να βοηθήσει στην αποδυνάμωση της. Δε θα ήταν υπερβολή να υποστηρίξουμε ότι ο συγκεκριμένος μύθος υποστηρίζει τη δασκαλοκεντρική διδασκαλία, μία διδασκαλία που ενορχηστρώνεται εξ’ ολοκλήρου από το δάσκαλο ο οποίος και αναλαμβάνει την ευθύνη να τη διαφοροποιήσει ανάλογα με το μαθησιακό προφίλ του μαθητή του με μοναδικό στόχο να μεγιστοποιήσει τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα του συγκεκριμένου μαθητή. Επιστροφή λοιπόν, στην παραδοσιακή δασκαλοκεντρική ανταγωνιστική διδασκαλία μέσα από μία σύγχρονη επιστημολογική παιδοκεντρική άποψη.  

Ευτυχώς, το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα δε φαίνεται να έχει επηρεαστεί από τη συγκεκριμένη εσφαλμένη -όπως αποδεικνύεται τελικά- ιδέα. Δεν άλλαξε τίποτα δομικό, δε χωρίσαμε π.χ. τους μαθητές μας σε οπτικούς κινητικούς ή κιναισθητικούς για να τους εκπαιδεύσουμε καταλλήλως. Όμως η ιδέα έχει “παρείσφρυσει” μέσα από αποσπασματικές επιμορφώσεις εκπαιδευτικών, από αποπλαισιωμένα μαθήματα για τις θεωρίες μάθησης, από δημοφιλή αναγνώσματα για εκπαιδευτικούς. Και θα εξακολουθεί να υπάρχει -απλά και μόνο για να συντελεί στην άγνοια και την ημιμάθεια μας- αν δεν προωθήσουμε την απλή επιστημονική αλήθεια: ότι δηλαδή είναι απλά μία θέση για την οποία δεν έχουν συγκεντρωθεί αξιόπιστα στοιχεία από τις μέχρι τώρα επιστημονικές έρευνες.

By Jesse Singal

Για κάποιο διάστημα, η ιδέα ότι διαφορετικοί μαθητές έχουν διαφορετικά “στυλ μάθησης” ήταν πολύ επίκαιρη στα εκπαιδευτικά πράγματα. Σε μία δημοφιλή διατύπωση αυτής της ιδέας υπάρχουν οπτικοί μαθητές, ακουστικοί μαθητές και κιναισθητικοί μαθητές. Ένας κιναισθητικός μαθητής για παράδειγμα μαθαίνει πιο αποτελεσματικά με το να κάνει εκπαιδευτικές ασκήσεις γυμναστικής παρά με το να ακούει μία διάλεξη ή να λαμβάνει άλλου τύπου “παραδοσιακή” εκπαίδευση. Το κοινό που έχουν όλες αυτές οι θεωρίες είναι η ιδέα ότι η επιτυχία ενός μεμονωμένου μαθητή θα δηλώνεται κατηγορηματικά όχι μόνο λόγω της δικής του δουλειάς και ικανότητας αλλά και λόγω της ικανότητας του εκπαιδευτικού να αναγνωρίζει και να τροφοδοτεί το προσωπικό του στυλ μάθησης.

Είναι μία ωραία ιδέα αλλά φαίνεται να είναι λάθος. Ξανά και ξανά, οι επιστήμονες έχουν αποτύχει να βρουν κάποια ουσιαστική απόδειξη για την ιδέα των στυλ μάθησης, σε σημείο που να χαρακτηρίζεται ως “νευρομύθος” («neuromyth«) από κάποιους εκπαιδευτικούς και ψυχολόγους. Και όμως επιμένει -αναζητήστε το στην Google και θα βρείτε πολλές πληροφορίες για αυτήν ατεκμηρίωτη ιδέα. Μία σημαντική λοιπόν ερώτηση είναι: Σε ποιο βαθμό οι εκπαιδευτικοί έχουν πάρει το μήνυμα ότι τα στυλ μάθησης έχουν λίγο πολύ αποκαλυπτεί ως λάθος;

Σε ένα άρθρο στο περιοδικό Frontiers in Psychology, ο Dr. Phil Newton από το Swansea University αποφάσισε να βάλει τον εαυτό του στη θέση ενός εκπαιδευτικού που προσπαθεί να κάνει μία ειλικρινή προσπάθεια να καταλάβει τι λέει η βιβλιογραφία για αυτό το θέμα. Τι θα γινόταν, αναρωτήθηκε, αν έψαχνες μια-δυο βάσεις βιβλιογραφικών δεδομένων — ERIC and PubMed — για πληροφορίες αναφορικά με τα στυλ μάθησης και διάβαζες τα άρθρα που προέκυπταν; (ο Newton υπολόγισε μόνο τα άρθρα που ήταν ελεύθερα (χωρίς συνδρομή), μια και “αν μία συνδρομή ή πληρωμή απαιτείται … η πρόσβαση σε αυτά θα ήταν πολύ διαφορετική ανάμεσα σε κάθε ξεχωριστό εκπαιδευτικό”)

Τα αποτελέσματα ήταν απογοητευτικά. Από τα 109 άρθρα που ανταποκρίθηκαν στα κριτήρια του Newton: “Τα περισσότερα (94%) από τα τρέχοντα ερευνητικά άρθρα ξεκινούν με μία θετική άποψη των στυλ μάθησης, παρά την προαναφερθείσα έρευνα που αμφιβάλλει στη χρήση τους”, γράφει. Επιπλέον, ένα 89% “έμμεσα ή ευθέως επιδοκιμάζει τη χρήση των στυλ μάθησης στην Ανώτατη Εκπαίδευση”. Συνεπώς, ακόμα και ένας εκπαιδευτικός που κάνει το σωστό, που δίνει χρόνο για να ερευνήσει τη βιβλιογραφία, θα έφτανε πολύ εύκολα σε λάθος συμπέρασμα για αυτό το θέμα. Αυτό είναι απογοητευτικό και είναι και μία ατυχή απόκλιση από το επιστημονικό ιδανικό ότι δηλαδή η αλήθεια όχι μόνο αποκαλύπτεται (τελικά), αλλά ότι κατασταλάζει σε αυτούς που ωφελούνται περισσότερο από αυτήν. Σε αυτήν την περίπτωση η ροή φαίνεται να είναι αργή -ίσως γιατί τα στυλ μάθησης είναι μία ευκολονόητη και έξυπνη ιδέα.

 

Η ανάρτηση αποτελεί ελεύθερη μετάφραση του άρθρου: http://nymag.com/scienceofus/2015/12/one-reason-the-learning-styles-myth-persists.html

Βιβλιοπαρουσίαση: Το μανιφέστο της χαρούμενης παιδικής ηλικίας

Συζητώντας για τις ιδέες και τις παραδοχές με τις οποίες μεγαλώνουν τα παιδιά μας

Στο παρακάτω κείμενο παρουσιάζουμε το ενδιαφέρον βιβλίο του Honore Carl το μανιφέστο της χαρούμενης παιδικής ηλικίας. Η παρουσίαση δεν γίνεται με την πρόθεση να δώσουμε πρακτικές οδηγίες για το πώς θα μεγαλώσουμε σωστά το παιδί μας (πώς θα τρώει τα φαγητά που δεν του αρέσουν, πώς δε θα μαλώνει με τον αδερφό του, πώς θα κάνει τα μαθήματα χωρίς φασαρία και γενικά πώς θα αποκτήσει καλές συνήθειες). Άλλωστε αυτή δεν είναι η πρόθεση ούτε του συγγραφέα. Επίσης, θέλουμε να αποφύγουμε άλλη μια εξιδανίκευση του παρελθόντος, τότε που εμείς ήμασταν παιδιά. Πόσο πιο αγνά, καθαρά και ασφαλή ήταν τότε τα πράγματα,.

Το βιβλίο του Honore Carl παρόλο που παρουσιάζει φαινόμενα που περιγράφουν μεσοαστικές οικογένειες σε αναπτυγμένες δυτικές οικογένειες, δεν είναι σκηνές από το μέλλον της χώρας μας αλλά είναι μια πραγματικότητα που ήδη εξελίσσεται μπροστά μας. Ο συγγραφέας εξετάζει κριτικά και με πλούσια και ζωντανά παραδείγματα τις σταθερές-αντιλήψεις με τις οποίες μεγαλώνουμε τα παιδιά: προβολή μεγάλων προσδοκιών για τα παιδιά θεωρώντας την παιδική ηλικία ως προετοιμασία για μια επιτυχημένη ενήλικη ζωή, διάθεση άφθονων τεχνολογικών μέσων, περιορισμός έως εξαφάνιση του «όχι» προς τα παιδιά, η έννοια του παιχνιδιού ως χάσιμο χρόνου.