Πέντε κακές υποθέσεις για την εκπαίδευση που τα media συνεχίζουν να ανακυκλώνουν

Του Alfie Kohn

Πολύ σπάνια τυχαίνει το εξώφυλλο του Book Review των New York Times, το οποίο παρουσιάζει ορισμένα θέματα με το υψηλότερο διανοητικό κύρος στις Η.Π.Α., να αφιερώνεται σε μία συζήτηση γύρω από την εκπαίδευση. Όταν αυτό συμβαίνει, όπως συνέβη την προηγούμενη Κυριακή, γίνεται σαφές για ποιο λόγο “η σχολική μεταρρύθμιση” απλώς διαιωνίζει και εντείνει το εκπαιδευτικό status quo.

Μια συγκεκριμένη ιδεολογία μαζί με μία δέσμη εμπειρικών εικασιών βρίσκονται στη βάση των περισσότερων συζητήσεων γύρω από την εκπαίδευση σε αυτήν τη χώρα [ενν. οι ΗΠΑ], των περισσότερων από όσα πραγματικά γίνονται στα σχολεία και των περισσότερων προτάσεων για αλλαγή. Αυτές οι εικασίες γίνονται αποδεκτές από την συντριπτική πλειοψηφία των πολιτικών, των επιχειρηματιών και των δημοσιογράφων. (Όποτε τρεις οντότητες εμπλέκονται σε κάτι, η συνήθης μεταφορά είναι το σκαμνάκι με τα τρία πόδια. Εδώ, σκέφτομαι το λογότυπο της ανακύκλωσης, στο οποίο τα τρία βέλη σχηματίζουν ένα τρίγωνο, με το καθένα να δείχνει στο άλλο σε μία συνεχή τροχιά).

Εκπαιδευτικοί που σταμάτησαν να βάζουν εργασίες για το σπίτι

Με το παρακάτω κείμενο του Alfie Kohn ολοκληρώνουμε – τουλάχιστον προς το παρόν – μία σειρά από κείμενα με θέμα τις εργασίες στο σπίτι. Μέσα από τα συγκεκριμένα κείμενα προσπαθήσαμε να αναδείξουμε την αρνητική στάση απέναντι στη μάθηση που αποκτούν οι μαθητές με πολλές εργασίες στο σπίτι, τα μηδαμινά ακαδημαϊκά αποτελέσματα που έχει αυτή η εντατικοποίηση της εργασίας των παιδιών (εδώ). Παράλληλα, εκφράζονται οι φωνές και οι προβληματισμοί των ίδιων των εκπαιδευτικών (εδώ), οι οποίοι, ενώ θεωρητικά μπορεί να αναγνωρίζουν τη μη ανάγκη εργασιών στο σπίτι, πρακτικά όμως, είναι δύσκολο να πάρουν μία απόφαση κατάργησης ή ελάττωσης τους για πολλούς και διαφορετικούς λόγους.
(Οι μαρτυρίες είναι αυθεντικές μαρτυρίες αμερικάνων εκπαιδευτικών. Θεωρούμε ότι οι ανησυχίες και οι σκέψεις τους απηχούν αυτές των ελλήνων καθώς, παρά τις πολλές μικρές διαφορές ανάμεσα στα δύο εκπαιδευτικά συστήματα, είναι στη βάση και τα δύο οργανωμένα με τον ίδιο τρόπο.)

Ασχοληθήκαμε με το συγκεκριμένο ζήτημα διότι η εμπειρία μας από το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα μάς διδάσκει πως ο φόρτος δουλειάς των παιδιών είναι πολλές φορές υπερβολικός. Ακόμα και παιδιά Α’ δημοτικού κάνουν μάθημα ως τις 14:00, ενώ οι πολλές φωτοτυπίες έχουν αναχθεί σε κριτήριο του καλού εκπαιδευτικού. Συχνά και οι γονείς παγιδεύονται στον ανταγωνιστικό χαρακτήρα του ελληνικού σχολείου ζητώντας περισσότερες ασκήσεις.

Αυτή η παιδαγωγική πρακτική έχει καλλιεργηθεί συστηματικά όλα τα προηγούμενα χρόνια από ένα σχολείο που αυξάνει συνεχώς την ύλη και εντείνει τον ανταγωνισμό μεταξύ των παιδιών και των σχολείων. Έτσι, μπροστά στο ισχύον Αναλυτικό Πρόγραμμα με την πληθώρα των διδακτικών στόχων η οδηγία του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου για λίγες φωτοτυπίες μοιάζει τουλάχιστον αντιφατική.

Πάντα υπάρχουν περιθώρια για εμάς τους εκπαιδευτικούς να μειώσουμε τις εργασίες στο σπίτι με στόχο να καλλιεργήσουμε μία θετικότερη στάση των μαθητών απέναντι στη μάθηση. Και πρέπει συνεχώς να ψηλαφούμε και να διευρύνουμε αυτά τα περιθώρια. Ταυτόχρονα, πρέπει γονείς και εκπαιδευτικοί να απαιτήσουμε τη δραστική μείωση της ύλης, ώστε να δώσουμε μεγαλύτερη έμφαση στη διερευνητική μάθηση και να οικοδομήσουμε ένα δημοκρατικό σχολείο, όπου κάθε παιδί θα μπορεί να αναπτύξει τις δυνατότητές του μέσα από δραστηριότητες που έχουν νόημα.  

Ασκήσεις στο σπίτι: Η παγίδα των γονιών

του Alfie Kohn

Όταν οι γονείς δεν επικρίνονται για ανεπαρκή εμπλοκή στην εκπαίδευση των παιδιών τους – που συχνά σημαίνει πως αποτυγχάνουν να υποστηρίξουν την ατζέντα του σχολείου στο σπίτι– επικρίνονται πως εμπλέκονται υπερβολικά. Πιο συγκεκριμένα, μία μερίδα γονιών κατηγορείται πως παρέχουν στα παιδιά τους υπερβολική βοήθεια στο διάβασμα.

Οι πιο ηχηροί κατήγοροι φαίνεται πως κινούνται όχι από κάποια εμπειρικά ευρήματα πως μία τέτοια βοήθεια είναι στην πραγματικότητα αντιπαραγωγική, αλλά από μία συντηρητική αφήγηση, η οποία συγκροτείται από γκρίνια για το πώς τα παιδιά αποκτούν σήμερα τα πάντα υπερβολικά εύκολα (Α’, επαίνους, έπαθλα), ότι μία επιδημία από γονείς-ελικόπτερα* τα προστατεύει από την «χρήσιμη» αποτυχία, ότι οφείλουμε να προωθούμε την αυτάρκεια και την αυτοπειθαρχία αντί της αυτοεκτίμησης.

Απάντησα σε αυτή τη θέση διεξοδικά σε ένα πρόσφατο βιβλίο αμφισβητώντας τους εσφαλμένους περιγραφικούς της ισχυρισμούς και ανέλυσα την ιδεολογία που τους τονίζει. Νομίζω πως το «κάντε πίσω και αφήστε τα να τα βγάλουν πέρα μόνα τους» είναι μία φτωχή συμβουλή. Αυτό που χρειάζεται δεν είναι λιγότερη, αλλά καλύτερη ανατροφή.

Η αλήθεια για τις εργασίες στο σπίτι

Άχρηστες ασκήσεις επιμένουν να δίνονται λόγω ευρύτατα διαδεδομένων λανθασμένων ιδεών για τη μάθηση

από τον Alfie Kohn

Σε συνέχεια του προβληματισμού για την ανάθεση εργασιών στο σπίτι μεταφράζουμε το κείμενο του Αμερικανού παιδαγωγού Alfie Kohn που αμφισβητεί την αναγκαιότητα τους. O Κohn επιχειρηματολογεί υποστηρίζοντας ότι οι εργασίες στο σπίτι σχετίζονται με τις συμπεριφορικές -ξεπερασμένες σε μεγάλο βαθμό σήμερα- θεωρίες μάθησης. Αναφέρει επίσης, πολλές έρευνες που δείχνουν ότι δεν υπάρχει κάποια συσχέτιση ανάμεσα στις εργασίες στο σπίτι και τις ακαδημαϊκές επιδόσεις των μαθητών. Αντίθετα, αναφέρονται πολλές αρνητικές επιπτώσεις στον ψυχισμό και στην προσωπικότητα των μαθητών από την ανάθεση μηχανιστικών εργασιών.

——————————————————————————————————–

Υπάρχει κάτι τρομερά εκπληκτικό στις εκπαιδευτικές πολιτικές που είναι καταφανώς σε αντίθεση με τα διαθέσιμα δεδομένα. Συνεχίζονται να χτίζονται τεράστια σχολεία παρόλο που γνωρίζουμε πως υπάρχει η τάση οι μαθητές να προσαρμόζονται καλύτερα σε μικρότερα μέρη, που αφοσιώνονται στην δημιουργία δημοκρατικών, προστατευτικών κοινοτήτων. Πολλά παιδιά που απέτυχαν με βάση το ακαδημαϊκό status quo αναγκάζονται να επαναλάβουν μία τάξη, παρόλο που οι έρευνες δείχνουν πως αυτό είναι μάλλον η χειρότερη προοπτική για αυτά. Συνεχίζουμε να αναθέτουμε εργασίες για το σπίτι -σε ακόμα μεγαλύτερες ποσότητες- παρά το ότι δεν υπάρχουν αποδείξεις πως είναι αναγκαίες, ή έστω βοηθητικές, στις περισσότερες περιπτώσεις.

Οι διαστάσεις της τελευταίας αντίφασης δε μου ήταν σαφείς  μέχρι που ξεκίνησα να το σκαλίζω μέσα από μία έρευνα για ένα νέο βιβλίο. Για αρχή, ανακάλυψα πως δεκαετίες ερευνών απέτυχαν να παρέχουν οποιαδήποτε απόδειξη πως οι εργασίες στο σπίτι είναι ωφέλιμες για τους μαθητές στο δημοτικό σχολείο. Ακόμα και αν θεωρήσουμε τα αποτελέσματα των τυποποιημένων διαγωνισμάτων ως ένα χρήσιμο μέτρο, οι εργασίες στο σπίτι (μερικές αντί καθόλου ή πολλές αντί λίγες) ούτε καν συσχετίζονται με υψηλές επιδόσεις σε αυτές τις ηλικίες. Το μόνο αποτέλεσμα που πράγματι εμφανίζεται είναι περισσότερη αρνητική στάση από την μεριά των μαθητών που παίρνουν περισσότερες εργασίες.

Το θέμα δεν είναι τι διδάσκουμε εμείς, το θέμα είναι αυτά τι μαθαίνουν

Μεταφράζουμε ένα πολύ ενδιαφέρον, κατά την γνώμη μας, άρθρο του Αμερικανού παιδαγωγού Alfie Kohn. Ο Kohn εστιάζει στην αλληλεπίδραση διδασκαλίας και μάθησης και ασκεί κριτική στην τάση να κρίνουμε την εκπαιδευτική διαδικασία με αποκλειστικό άξονα την πρώτη. Αυτό που μετράει δεν η διδασκαλία αυτή καθέ αυτή, αλλά η αλληλεπίδραση με τον μαθητή και σε τελική ανάλυση ο τρόπος  που την βιώνει ο μαθητής. Ως εκ τούτου πρέπει να έχουμε ως αφετηρία και ως τελικό προορισμό την εμπειρία του παιδιού.

---

 

του Alfie Kohn

Ποτέ δεν κατάλαβα όλη αυτήν την φασαρία γύρω από το παλιό αίνιγμα: «Εάν ένα δέντρο πέσει μέσα σε ένα δάσος και κανένας δεν είναι τριγύρω για να το ακούσει, αυτό παράγει ήχο;» Δεν είναι απλώς ένα ερώτημα για το πώς επιλέγουμε να ορίσουμε την λέξη ήχος; Εάν εννοούμε: «δονήσεις μίας συγκεκριμένης συχνότητας μεταφερόμενης μέσω του αέρα» τότε η απάντηση είναι ναι. Εάν εννοούμε: «δονήσεις που προκαλούν ερέθισμα στο ακουστικό σύστημα ενός οργανισμού» τότε η απάντηση είναι όχι.

Πιο προκλητικός είναι, ίσως ο ακόλουθος γρίφος, που αποδίδεται μερικές φορές σε απρόθυμους εκπαιδευτικούς: «Έκανα μία καλή διδασκαλία, αν και οι μαθητές δεν έμαθαν». Και πάλι όλα εξαρτώνται από τον ορισμό. Εάν η διδασκαλία εκλαμβάνεται ως μία αλληλεπιδραστική δραστηριότητα, μία διαδικασία διευκόλυνσης της μάθησης, τότε η πρόταση είναι αναληθής. Δεν έχει περισσότερο νόημα από την φράση: «Είχα ένα πλούσιο γεύμα, αν και δεν έφαγα τίποτα». Αλλά τι γίνεται αν η διδασκαλία ορίζεται αποκλειστικά με όρους του τι λέει και τι κάνει ο δάσκαλος; Σε αυτήν την περίπτωση η δήλωση δεν είναι οξύμωρη. Είναι απλώς χαζή. Μία ανεπιτυχής διδασκαλία δεν οδηγεί οποιονδήποτε την έκανε να ρωτήσει: «Λοιπόν, τι θα μπορούσα να κάνω, ώστε να είναι πιο πετυχημένη;» 

5 λόγοι για να σταματήσουμε να λέμε «Μπράβο!»

Είτε βρίσκεσαι σε μία παιδική χαρά, σε ένα σχολείο,ή σε κάποιο πάρτι γενεθλίων μία φράση επαναλαμβάνεται συνεχώς: «Μπράβο!» Ακόμα και μικρά βρέφη επαινούνται που χτυπούν με τα χέρια τους παλαμάκια! Πολλοί από μας ξεστομίζουμε αυτές τις κρίσεις στα παιδιά μας σε σημείο που να αποτελεί σχεδόν ένα λεκτικό τικ.

Υπάρχουν πολλά βιβλία και άρθρα τα οποία συμβουλεύουν ενάντια στη σωματική τιμωρία, από το κοινώς λεγόμενο «ξύλο» ως την απομόνωση (το λεγόμενο «time out» ή «καρεκλάκι σκέψης»). Κάποιες φορές αμφισβητείται και η πρακτική της δωροδόκησης των παιδιών με αυτοκόλλητα ή φαγητό. Αλλά δύσκολα βρίσκεται μία αποτρεπτική κουβέντα γι’ αυτό που ευφημιστικά ονομάζεται «θετική ανατροφοδότηση».

Προς αποφυγή παρεξηγήσεων, το θέμα δεν είναι να αμφισβητήσουμε τη σημασία της υποστήριξης και της ενθάρρυνσης στα παιδιά, την ανάγκη να τα αγαπάμε και να τα αγκαλιάζουμε και να τα βοηθάμε να νιώσουν καλά με τους εαυτούς τους. Ο έπαινος, όμως είναι εντελώς διαφορετικό πράγμα. Ορίστε το γιατί:

1. Χειραγωγεί τα παιδιά. Ας υποθέσουμε ότι χρησιμοποιούμε μία λεκτική αμοιβή για να ενισχύουμε δύο συμπεριφορές: ενός δίχρονου που τρώει χωρίς να φτύνει το φαγητό του και ενός πεντάχρονου που μαζεύει τα πράγματά του. Ποιος ωφελείται από αυτό; Μήπως το  «Μπράβο!» έχει λίγη σχέση με τις συναισθηματικές τους ανάγκες και περισσότερη με τη δική μας άνεση;

ALFIE KOHN: «Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΜΑΘΗΣΗ ΑΠΑΙΤΕΙ ΧΡΟΝΟ»

ALFIE KOHN: «Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΜΑΘΗΣΗ ΑΠΑΙΤΕΙ ΧΡΟΝΟ»
Μετάφραση, υποτιτλισμός: Νίκος Σίφαντος
«Η πραγματική μάθηση απαιτεί χρόνο», ισχυρίζεται ο Alfie Kohn στη διάλεξη αυτή. Αν τα παιδιά πρόκειται να ανακαλύψουν τη γνώση, αντί αυτή να τους «παραδοθεί» και να «απορροφηθεί», τότε αξίζει να δαπανήσει ο εκπαιδευτικός περισσότερο χρόνο, επιμένει ο γνωστός Αμερικανός παιδαγωγός.

Πηγή: Εκπαιδευτική Λέσχη