Τι γνωρίζουν τα βρέφη για τη φυσική και τις ξένες γλώσσες

Μεταφράζουμε ένα άρθρο της ψυχολόγου Alison Gopnik, στο οποίο περιγράφονται κάποια εργαστηριακά πειράματα εξελικτικής ψυχολογίας σε βρέφη. Όλα συνηγορούν στο ότι τα παιδιά μαθαίνουν παρατηρώντας και μιμούμενα δημιουργικά τους ενήλικες. Η συμμετοχή τους σε μία πρακτική (π.χ. το μαγείρεμα) μπορεί να αποδειχθεί πολύ πιο διδακτική από την παραδοσιακή διδασκαλία, στην οποία χρησιμοποιούνται τυπικές μεθόδους εκπαίδευσης. Μάλιστα, το παιχνίδι και γενικότερα τα ανοιχτά περιβάλλοντα μάθησης βοηθούν τα παιδιά να αναπτύξουν τη δημιουργικότητά τους και να παράξουν πρωτότυπες και καινοτόμες λύσεις. Ο συγγραφέας συνδέει τον προσανατολισμό της εκπαίδευσης στη δημιουργικότητα και την καινοτομία με το νέο μοντέλο οικονομίας. Από την πλευρά μας, όπως έχουμε υποστηρίξει και αλλού, θεωρούμε πως το νέο μοντέλο οικονομίας αναπαράγει τους παλιούς διχασμούς μεταξύ φαντασίας και γνώσης, δημιουργικότητας και μηχανιστικής επανάληψης. Πιστεύουμε πως η έμφαση της εκπαίδευσης στη δημιουργικότητα πρέπει να συμβάλλει στο δημοκρατικό μετασχηματισμό της σύγχρονης κοινωνίας. Και αυτό δεν μπορεί να γίνει παρά μόνο συνδυάζοντας τη δημιουργικότητα και τα ανοιχτά περιβάλλοντα μάθησης με συγκεκριμένα γνωστικά περιεχόμενα. 

της Alison Gopnik

Οι γονείς και οι πολιτικοί έχουν γίνει εμμονικοί με το να κάνουν τα μικρά παιδιά να μαθαίνουν περισσότερα και γρηγορότερα. Αλλά η εικόνα της πρώιμης μάθησης που τους καθοδηγεί είναι ακριβώς η αντίθετη από εκείνη που προκύπτει από την αναπτυξιακή επιστήμη.

Τα τελευταία 30 χρόνια, οι ΗΠΑ έχουν ολοκληρώσει τον μετασχημαστισμό τους σε μία οικονομία της πληροφορίας. Η γνώση είναι τόσο σημαντική τον 21ο αιώνα όσο το κεφάλαιο τον 19ο και η γη τον 18ο. Τα ίδια 30 χρόνια οι επιστήμονες ανακάλυψαν πως ακόμα και τα πολύ μικρά παιδιά μαθαίνουν περισσότερο από όσο κάποτε νομίζαμε πως είναι δυνατόν. Βάλε αυτά τα δύο μαζί και η εμμονή μας να κάνουμε τα παιδιά να μάθουν δεν αποτελεί έκπληξη.

Μερικές σκέψεις για την καλλιέργεια της φαντασίας

Τι εννοούμε όταν λέμε φαντασία;

Ποια είναι η σχέση της φαντασίας με τη γνώση;

Πώς μπορεί να καλλιεργηθεί η φαντασία στο σχολείο;

 

Η καλλιέργεια της φαντασίας και της δημιουργικότητας αποτελεί πλέον ένα από τα σταθερά μοτίβα της κριτικής απέναντι στην παραδοσιακή εκπαίδευση και το ελληνικό σχολείο. Θα προσπαθήσουμε εδώ να αναπτύξουμε μερικές σκέψεις γύρω από την καλλιέργεια της φαντασίας, με αφορμή την ομιλία του Ευγένιου Τριβιζά στο TedX, το 2013.[1]

Στην συγκεκριμένη ομιλία ο δημοφιλής παραμυθάς ορίζει τη φαντασία ως εκείνο το στοιχείο που είναι πέρα από την εμπειρική πραγματικότητα. Αντιδιαστέλλει μάλιστα με εμφατικό τρόπο τη φαντασία με τη γνώση. «Οι πρωτοπόροι επιστήμονες», λέει χαρακτηριστικά, «επιστρατεύουν πιο πολύ τη φαντασία τους, παρά τις γνώσεις τους». Αναφερόμενος σε παραδείγματα ο κ. Τριβιζάς προσπαθεί να δείξει πως η φαντασία αποτελεί ένα από τους σημαντικότερους –αν όχι ο σπουδαιότερος – από τους παράγοντες για την επιστημονική ανακάλυψη, την τεχνολογική επινόηση και την οικονομική ανάπτυξη.

Κέντρα αριστείας, η πειραματική νεύρωση της εκπαίδευσης και τα στρατόπεδα σχολικής εργασίας

Η τάση των τελευταίων ετών είναι η θέσπιση πανελλαδικών εξετάσεων σε όλο και μικρότερες ηλικίες. Γίνεται με τον πλέον επίσημο τρόπο με την τράπεζα θεμάτων στην Α’ λυκείου. Γίνεται όμως και σε ένα μεγάλο αριθμό των μαθητών της Στ΄Δημοτικού με τις εισαγωγικές εξετάσεις στα Πρότυπα – Πειραματικά Γυμνάσια. Η τάση αυτή γίνεται στο όνομα της αριστείας. Εξυπηρετεί όμως μόνο την εμμονή της μέτρησης της αποδοτικότητας της παιδείας με ποσοτικά κριτήρια, μέσα από σταθμισμένα μέσα.

Ακυρώνει τον πειραματισμό των ιδιαίτερων αυτών σχολείων, εφόσον δεν γίνεται σε κανονικές συνθήκες, αλλά με έναν επιλεγμένο μαθητικό πληθυσμό. Αλλά το κυριότερο είναι πως βάζει μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικούς σε ένα ανούσιο κυνήγι ύλης, στο οποίο μας ξεφεύγει πάντα το πλέον σημαντικό: η καλλιέργεια της ικανότητας παρατήρησης, διερεύνησης, κριτικής εξέτασης.
Ακολουθεί ένα εξαιρετικό κείμενο από την προσωπική εμπειρία μίας συναδέλφου για τη διδασκαλίας της φυσικής στην Στ’ τάξη σε σχέση με τις εξετάσεις για το Πειραματικό Γυμνάσιο.

pnevmantilogias

Κάποιοι μαθητές και μαθήτριές μου θα δώσουν εξετάσεις (αν δεν έδωσαν ήδη, δεν ξέρω) για να περάσουν στα «κέντρα αριστείας» πρότυπα σχολεία-γυμνάσια. Γεμάτα άγχος με ενημέρωσαν ότι στις εξετάσεις αυτές εξετάζονται και στη Φυσική και ότι πέρσι είχε πέσει «φως» και «ηλεκτρομαγνητισμός».

Ακολουθώντας καθ’ όλη τη χρονιά ευλαβικά τα ΔΕΠΠΣ-ΑΠΣ και τη θεωρητική παιδαγωγική στήριξη που προσφέρει το βιβλίο του δασκάλου σε συνεννόηση με τα παιδιά αποφασίσαμε από την αρχή της χρονιάς με ποια κεφάλαια θα ασχοληθούμε, μιας και είναι ανέφικτη η διδασκαλία όλης της ύλης, όπως ακριβώς ομολογούν και οι συγγραφείς του βιβλίου. Αυτό βέβαια στην περίπτωση που ακολουθήσεις το παιδαγωγικά αποδεκτό διδακτικό μοντέλο και προτιμήσεις την εμβάθυνση, την άσκηση στην περιέργεια, στην παρατήρηση, στην κριτική σκέψη, στη συνεργατικότητα, στην ανακάλυψη της γνώσης παρά την απομνημόνευση, την επίδειξη πειραμάτων ή και καθόλου πειραμάτων (συμβαίνει κι αυτό) οπότε και βγαίνεις «καθαρός» και ίσως και να καλύψεις όλη την ύλη.  Έτσι…

Δείτε την αρχική δημοσίευση 478 επιπλέον λέξεις

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΦΗΓΗΣΗ ΣΤΙΣ ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ

Το παρακάτω κείμενό αποτελεί μέρος της εισήγησης του Π.Παπαδόπουλου στο Πανελλήνιο συνέδριο «Ποια φυσική έχει νόημα να διδάσκονται τα παιδιά μας σήμερα;«. Το επιλέξαμε διότι δείχνει με πολύ ωραίο τρόπο τις γλωσσικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι μαθητές με τις φυσικές επιστήμες στο Δημοτικό.

Εισαγωγή

Οι φυσικές επιστήμες επηρεάζουν τις ζωές όλων μας, διαμορφώνουν την αντίληψή μας για τον κόσμο που  μας περιβάλλει, αναδεικνύουν βασικά ερωτήματα που αφορούν στη σχέση μας με την τεχνολογία και προσπαθούν ν’ απαντήσουν σ’ αυτά, μέσα από επιστημονικές διαδικασίες και προσεγγίσεις.

Καθημερινά όμως διαπιστώνεται, ότι οι πολίτες λειτουργούν, ως παθητικοί χρήστες της τεχνολογίας, συχνά αδιάφοροι κι αποστασιοποιημένοι από τις εξηγήσεις κι ερμηνείες των φυσικών επιστημών, οι οποίες κι αποτελούν τον πυρήνα πολλών τεχνολογικών εφαρμογών.